Kompostowanie odpadów uważane jest za najbardziej ekologiczną metodą utylizacji odpadów stałych, gdyż pozwala na eliminowanie niekorzystnych skutków, jakie mają miejsce w technologii unieszkodliwiania odpadów na składowiskach. Ponadto jest dobry sposób na to, aby uzyskać własny materiał do użyźniania gleby, a przy tym zagospodarować odpady, które powstają w naszej kuchni czy ogrodzie. Źródła podają, że w większości produkowane przez nas odpady (aż 70% ) stanowią odpady biodegradowalne. Warto więc biorąc pod uwagę powyższe dane zainteresować się kompostowaniem w zakupionym bądź też samodzielnie przygotowanym kompostowniku lub też po prostu kompostowaniem na pryzmie. Gotowy kompostownik ogrodowy, który sprawdza się zwłaszcza w małych ogrodach, można kupić w sklepie lub markecie ogrodniczym. Możne też samodzielnie przygotować drewniany kompostownik o budowie ażurowej wykorzystując do tego deski lub zaimpregnowane belki, ułożone tak, aby zapewnić dostęp powietrza do warstw kompostu.

Aby rozpocząć gromadzenie materiałów na pryzmie należy ułożyć warstwy połamanych gałęzi (1-5 cm grubości), zaczynając od najgrubszych. Dzięki temu uzyskamy tzw. warstwę drenażową, a także będzie to swoisty system wentylacyjny. Po ułożeniu gałęzi należy wysypać warstwę materiału, który będzie pochłaniać wodę wymywającą z górnych warstw. Można do tego celu wykorzystać ziemię ogrodową, torf, słomę lub częściowo rozłożony kompost. Powyżej natomiast układamy odpady biodegradowalne, przekładane np. ziemią ogrodową. Gdy pryzma osiągnie wysokość ok. 120 cm (jednak nie więcej niż 1,5-2m), należy ją okryć ziemią lub słomą.

Pryzmę należy regularnie podlewać wodą lub też do tego celu można wykorzystać gnojówkę roślinną przygotowaną z pokrzywy, rumianku i krwawnika. Istotną jest czynność, jaką jest przerzucanie kompostu, gdyż pozwala to na przyspieszenie procesu rozkładu materii. Do kompostownika można wkładać większość odpadów kuchennych oraz pochodzących z naszych ogrodów takich jak: obierki z owoców i warzyw, zielone nieporażone patogenami chorobotwórczymi resztki roślinne, rozgniecione skorupki z jaj, fusy z kawy, ziemię z doniczek, opadłe liście za wyjątkiem tych pokrytych warstwą wosku bądź trudno rozkładających się, skoszoną trawę, niezadrukowany papier, a także słomę i siano.

Kompostowanie jest procesem trwającym nawet osiemnaście miesięcy, jednak są pewne czynności, których wykonanie pozwala na otrzymanie wartościowej ziemi kompostowej w nieco krótszym okresie. Jest to m.in. możliwość zastosowania szczepionek bakteryjnych, które dodane do kompostu przyspieszają rozkład zawartych w nim materiałów. Można też do kompostownika wprowadzić dżdżownice kalifornijskie, umieszczając je na głębokości 10-15 cm. Warto pamiętać, że optymalną temperaturą dla rozwoju tych mikroorganizmów jest około 20°C, stąd nie przeżyją one w okresie zimy w umieszczonym na zewnątrz pojemniku do kompostowania. Aby przyspieszyć kompostowanie można nieco bardziej rozdrabniać bardziej włókniste czy zdrewniałe części roślinne bądź też można dodać nieco przygotowanego wcześniej humusu, który działa jak zaczyn w cieście chlebowym. Można również wykorzystać termo-kompostowniki, które skrócą okres tworzenia kompostu nawet do ośmiu tygodni. Ponadto zaleca się umieszczanie kompostowników oraz lokalizację pryzmy w miejscach zacienionych, często w otoczeniu bzu czarnego, leszczyny, kaliny koralowej czy grabu, gdyż te rośliny sprzyjają kompostowaniu. Polecane jest również, aby umieszczana w kompostowniku skoszona trawa była wcześniej wymieszana z innymi odpadkami – inaczej utworzy zbitą, nie przepuszczającą powietrza warstwę i spowoduje gnicie.

Niezależnie od rodzaju używanego kompostownika sugeruje się, aby naturalne odpady przerabiać we wspomniany efektywny sposób, natomiast te, które nie nadają się do kompostowania warto odpowiednio segregować. To właśnie recykling jest jedną z metod ochrony środowiska pozwalającą na ograniczenie zużycia surowców naturalnych oraz zmniejszenie ilości odpadów. Źródła podają, że szkło i aluminium podlegają recyklingowi w stu procentach tzn. że można je przetwarzać nieskończoną ilość razy. Natomiast wprowadzając tylko jedną szklana butelkę do wtórnego obiegu możemy ograniczyć zużycie energii, które jest równe czterem godzinom pracy żarówki 100 watowej.

Powszechnie udostępniane są pojemniki lub worki w odpowiednich kolorach, w których umieszczamy inne rodzaje odpadów. Stąd też odpady naturalne tzn. obierki z warzyw, owoców, fusy z kawy, zielone części roślin nieporażone przez chorobotwórcze patogeny, skoszoną trawę, gałęzie, korę drzew umieszczamy w pojemniku przeznaczonym na bioodpady. Jeśli oczywiście nie posiadamy kompostownika czy pryzmy kompostowej, gdzie samodzielnie możemy wyprodukować dobrej jakości ziemię kompostową.

Do niebieskiego kosza/ worka na papier wrzucamy: opakowania z papieru i tektury, gazety, czasopisma i ulotki, torby papierowe, kartony, papier biurowy. Z przerobu w/w odpadów powstają m.in. opakowania na jajka, filtry do kawy czy innego rodzaju opakowania papierowe.

Worek lub pojemnik żółty to miejsce, gdzie powinny trafić metale i opakowania foliowe, takie jak: butelki z tworzyw sztucznych, opakowania foliowe, worki foliowe, kartony po mleku i sokach, puszki, opakowania po kosmetykach itp. Ich przerób pozwala na otrzymanie innych opakowań metalowych czy mebli ogrodowych, a nawet bluz polarowych.

Pojemnik/ worek w kolorze zielonym to miejsce dla opakowań szklanych, słoików czy też szklanych butelek po napojach. Z nich powstają inne opakowania szklane, kafelki, materiały budowlane w postaci włókien szklanych.

Pojemnik w kolorze szarym- tu trafiają odpady zmieszane, których nie możemy posegregować. Nie wolno tu jednak umieszczać przeterminowanych leków czy chemikaliów, elektrośmieci, odpadów budowlanych czy rozbiórkowych czy też opon. Wspomniane przedmioty w tym rzeczy o dużej rozmiarach (gabaryty) powinny trafić do tzw. PSZOK-ów czy Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych.

Oprócz wprowadzania w życie zasad recyklingu i kompostowania opadów naturalnych warto również zainteresować się zasadą pięciu R  (od pierwszych liter angielskich słów) określaną też jako reguła  „zero waste”. Zasada ta bywa często tłumaczona jako „Zero marnowania lub brak śmieci”. Jest to poniekąd styl życia, w którym duże znaczenie mają następujące elementy/działania:

– Refuse (odmawiaj)- tzn. nie zbieraj/ nie kolekcjonuj ulotek reklamowych czy jednorazowych opakowań;

– Reduce (ograniczaj)-redukuj liczbę przedmiotów- posiadaj to, co niezbędne do życia;

– Reuse (użyj ponownie)- czyli stosuj wielorazowe opakowania zamiast rozwiązań jednorazowych;

–Recycle (segreguj i przetwarzaj)- zadbaj o to, żeby zbędne rzeczy zostały przerobione na coś pożytecznego;

–Rot (kompostuj)-np. kompostuj odpadki wytwarzane w gospodarstwie domowym czy też w ogrodzie.

Niechaj więc ciągle jeszcze trwający pierwszy miesiąc nowego roku będzie początkiem utrwalania czy też wprowadzania w życie zasady „zero waste”, prowadzenia efektywnej segregacji odpadów, a także kompostowania.

Autor: Agnieszka Kurcius

Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie,
Oddział w Bielsku-Białej

Źródło: Materiały z kampanii prowadzonej przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska dotyczące segregacji odpadów; https://naszesmieci.mos.gov.pl/