Zachęcamy do przeczytania nowego numeru Ogólnopolskiego Biuletynu Uniwersytetów Trzeciego Wieku

biuletyn40

Zachęcamy do przeczytania kolejnego numeru Ogólnopolskiego Biuletynu Uniwersytetów Trzeciego Wieku

biuletyn 3.2023

Zchęcamy do przeczytania listów gratulacyjnych otrzymanych z okazji 15-lecia naszej działalności…. 

list gratulacyjny

list gratulacyjny 1

W piątek 17.02.2023 po krótkim omówieniu planów działania uniwersytetu w drugim semestrze, wystąpił Pan aspirant dr Dariusz Szydłowski z wykładem „Współczesne zagrożenia i rola kryminalistyki w ich zwalczaniu”.

      Kompostowanie odpadów uważane jest za najbardziej ekologiczną metodą utylizacji odpadów stałych, gdyż pozwala na eliminowanie niekorzystnych skutków, jakie mają miejsce w technologii unieszkodliwiania odpadów na składowiskach. Ponadto jest dobry sposób na to, aby uzyskać własny materiał do użyźniania gleby, a przy tym zagospodarować odpady, które powstają w naszej kuchni czy ogrodzie. Źródła podają, że w większości produkowane przez nas odpady (aż 70% ) stanowią odpady biodegradowalne. Warto więc biorąc pod uwagę powyższe dane zainteresować się kompostowaniem w zakupionym bądź też samodzielnie przygotowanym kompostowniku lub też po prostu kompostowaniem na pryzmie. Gotowy kompostownik ogrodowy, który sprawdza się zwłaszcza w małych ogrodach, można kupić w sklepie lub markecie ogrodniczym. Możne też samodzielnie przygotować drewniany kompostownik o budowie ażurowej wykorzystując do tego deski lub zaimpregnowane belki, ułożone tak, aby zapewnić dostęp powietrza do warstw kompostu.

Aby rozpocząć gromadzenie materiałów na pryzmie należy ułożyć warstwy połamanych gałęzi (1-5 cm grubości), zaczynając od najgrubszych. Dzięki temu uzyskamy tzw. warstwę drenażową, a także będzie to swoisty system wentylacyjny. Po ułożeniu gałęzi należy wysypać warstwę materiału, który będzie pochłaniać wodę wymywającą z górnych warstw. Można do tego celu wykorzystać ziemię ogrodową, torf, słomę lub częściowo rozłożony kompost. Powyżej natomiast układamy odpady biodegradowalne, przekładane np. ziemią ogrodową. Gdy pryzma osiągnie wysokość ok. 120 cm (jednak nie więcej niż 1,5-2m), należy ją okryć ziemią lub słomą.

Pryzmę należy regularnie podlewać wodą lub też do tego celu można wykorzystać gnojówkę roślinną przygotowaną z pokrzywy, rumianku i krwawnika. Istotną jest czynność, jaką jest przerzucanie kompostu, gdyż pozwala to na przyspieszenie procesu rozkładu materii. Do kompostownika można wkładać większość odpadów kuchennych oraz pochodzących z naszych ogrodów takich jak: obierki z owoców i warzyw, zielone nieporażone patogenami chorobotwórczymi resztki roślinne, rozgniecione skorupki z jaj, fusy z kawy, ziemię z doniczek, opadłe liście za wyjątkiem tych pokrytych warstwą wosku bądź trudno rozkładających się, skoszoną trawę, niezadrukowany papier, a także słomę i siano.

Kompostowanie jest procesem trwającym nawet osiemnaście miesięcy, jednak są pewne czynności, których wykonanie pozwala na otrzymanie wartościowej ziemi kompostowej w nieco krótszym okresie. Jest to m.in. możliwość zastosowania szczepionek bakteryjnych, które dodane do kompostu przyspieszają rozkład zawartych w nim materiałów. Można też do kompostownika wprowadzić dżdżownice kalifornijskie, umieszczając je na głębokości 10-15 cm. Warto pamiętać, że optymalną temperaturą dla rozwoju tych mikroorganizmów jest około 20°C, stąd nie przeżyją one w okresie zimy w umieszczonym na zewnątrz pojemniku do kompostowania. Aby przyspieszyć kompostowanie można nieco bardziej rozdrabniać bardziej włókniste czy zdrewniałe części roślinne bądź też można dodać nieco przygotowanego wcześniej humusu, który działa jak zaczyn w cieście chlebowym. Można również wykorzystać termo-kompostowniki, które skrócą okres tworzenia kompostu nawet do ośmiu tygodni. Ponadto zaleca się umieszczanie kompostowników oraz lokalizację pryzmy w miejscach zacienionych, często w otoczeniu bzu czarnego, leszczyny, kaliny koralowej czy grabu, gdyż te rośliny sprzyjają kompostowaniu. Polecane jest również, aby umieszczana w kompostowniku skoszona trawa była wcześniej wymieszana z innymi odpadkami – inaczej utworzy zbitą, nie przepuszczającą powietrza warstwę i spowoduje gnicie.

Niezależnie od rodzaju używanego kompostownika sugeruje się, aby naturalne odpady przerabiać we wspomniany efektywny sposób, natomiast te, które nie nadają się do kompostowania warto odpowiednio segregować. To właśnie recykling jest jedną z metod ochrony środowiska pozwalającą na ograniczenie zużycia surowców naturalnych oraz zmniejszenie ilości odpadów. Źródła podają, że szkło i aluminium podlegają recyklingowi w stu procentach tzn. że można je przetwarzać nieskończoną ilość razy. Natomiast wprowadzając tylko jedną szklana butelkę do wtórnego obiegu możemy ograniczyć zużycie energii, które jest równe czterem godzinom pracy żarówki 100 watowej.

Powszechnie udostępniane są pojemniki lub worki w odpowiednich kolorach, w których umieszczamy inne rodzaje odpadów. Stąd też odpady naturalne tzn. obierki z warzyw, owoców, fusy z kawy, zielone części roślin nieporażone przez chorobotwórcze patogeny, skoszoną trawę, gałęzie, korę drzew umieszczamy w pojemniku przeznaczonym na bioodpady. Jeśli oczywiście nie posiadamy kompostownika czy pryzmy kompostowej, gdzie samodzielnie możemy wyprodukować dobrej jakości ziemię kompostową.

Do niebieskiego kosza/ worka na papier wrzucamy: opakowania z papieru i tektury, gazety, czasopisma i ulotki, torby papierowe, kartony, papier biurowy. Z przerobu w/w odpadów powstają m.in. opakowania na jajka, filtry do kawy czy innego rodzaju opakowania papierowe.

Worek lub pojemnik żółty to miejsce, gdzie powinny trafić metale i opakowania foliowe, takie jak: butelki z tworzyw sztucznych, opakowania foliowe, worki foliowe, kartony po mleku i sokach, puszki, opakowania po kosmetykach itp. Ich przerób pozwala na otrzymanie innych opakowań metalowych czy mebli ogrodowych, a nawet bluz polarowych.

Pojemnik/ worek w kolorze zielonym to miejsce dla opakowań szklanych, słoików czy też szklanych butelek po napojach. Z nich powstają inne opakowania szklane, kafelki, materiały budowlane w postaci włókien szklanych.

Pojemnik w kolorze szarym- tu trafiają odpady zmieszane, których nie możemy posegregować. Nie wolno tu jednak umieszczać przeterminowanych leków czy chemikaliów, elektrośmieci, odpadów budowlanych czy rozbiórkowych czy też opon. Wspomniane przedmioty w tym rzeczy o dużej rozmiarach (gabaryty) powinny trafić do tzw. PSZOK-ów czy Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych.

Oprócz wprowadzania w życie zasad recyklingu i kompostowania opadów naturalnych warto również zainteresować się zasadą pięciu R  (od pierwszych liter angielskich słów) określaną też jako reguła  „zero waste”. Zasada ta bywa często tłumaczona jako „Zero marnowania lub brak śmieci”. Jest to poniekąd styl życia, w którym duże znaczenie mają następujące elementy/działania:

– Refuse (odmawiaj)- tzn. nie zbieraj/ nie kolekcjonuj ulotek reklamowych czy jednorazowych opakowań;

– Reduce (ograniczaj)-redukuj liczbę przedmiotów- posiadaj to, co niezbędne do życia;

– Reuse (użyj ponownie)- czyli stosuj wielorazowe opakowania zamiast rozwiązań jednorazowych;

–Recycle (segreguj i przetwarzaj)- zadbaj o to, żeby zbędne rzeczy zostały przerobione na coś pożytecznego;

–Rot (kompostuj)-np. kompostuj odpadki wytwarzane w gospodarstwie domowym czy też w ogrodzie.

Niechaj więc ciągle jeszcze trwający pierwszy miesiąc nowego roku będzie początkiem utrwalania czy też wprowadzania w życie zasady „zero waste”, prowadzenia efektywnej segregacji odpadów, a także kompostowania.

Autor: Agnieszka Kurcius

Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie,
Oddział w Bielsku-Białej

Źródło: Materiały z kampanii prowadzonej przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska dotyczące segregacji odpadów; https://naszesmieci.mos.gov.pl/

Uroczystość inauguracji odbyła się w piątek 30.09.2022 w Klubie Śrubka.

W inauguracji wzięło udział ponad 60 „studentów seniorów”. Uroczystość otworzyła pani Zofia Szumańska witając zgromadzonych członków uniwersytety i zaproszonych gości. Po wysłuchaniu tradycyjnego GAUDEAMUS przedstawiła ramowy program działania uniwersytetu.

Motto naszego uniwersytetu na bieżący rok akademicki brzmi:  Żyj z myślą: „Wszystkie dobre rzeczy jeszcze przede mną

Głos zabrał burmistrz Żywca Pan Antoni Szlagor.

Na zakończenie inauguracji pani Julia Nowalkowska wygłosiła wykład nt. „Chronić noc – rzecz o przeciwdziałaniu zanieczyszczenia światłem”.

Autor: A. Hołdys

Istota ludzka podczas egzystencji na Ziemi, korzysta z dobrodziejstw wielu roślin, które znane są od milionów, tysięcy albo też setek lat. Są to rośliny, które wykorzystywane są jako źródło pokarmu bądź też posiadają lecznicze właściwości albo też z uwagi na ich piękny wygląd mają wielkie znaczenie w projektowaniu ogrodów czy przydomowych rabat. Wśród roślin wykorzystywanych jako źródło pokarmu czy służących do produkcji popularnych napojów można wymienić m.in. rodzaj Tritticum (pszenica), Vanilia planifolia– wanilię płakolistną, Theobroma cacao– kakaowiec czy rodzaj Camelia czyli roślinę dzięki, której pijemy herbatę. Z pośród wielu roślin mających duże znaczenie w medycynie istotną rolę odegrała m.in. naparstnica purpurowa Digitalis purpurea, zaś w ogrodnictwie i projektowaniu ogrodów istotne znaczenie zwłaszcza w tzw. wiosennych nasadzeniach rabatowych mają m.in. rodzaj Tulipa czyli popularne tulipany oraz Crocus vernus– krokus wiosenny.

Jedną z roślin, bez której trudno było wyobrazić sobie egzystencję wielu narodów świata jest rodzaj Camelia czyli Herbata. W literaturze można znaleźć różne informacje dotyczące pierwszej rośliny, z której uzyskano ten ceniony napój. Camelia sisnesis var. sinensis czyli rośliny odmian chińskich pochodzą z Chin, jednak nie jest do końca pewne czy to właśnie z części tych roślin po raz pierwszy przygotowano herbaciany napój. Chińczycy uważają, iż herbata przybyła do Chin w III w. n.e. z Asamu wraz z buddyjskimi mnichami. Teoria ta wydaje się być prawdziwa z uwagi na fakt iż, herbata asamska czyli indyjska – Camellia sinensis var. assamica występuje naturalnie w lasach Asamu i Birmy oraz na wyspie Hainan. W Europie herbata pojawiła się po raz pierwszy w Rosji, gdzie dotarła wraz z arabską karawaną w 1550 roku. Natomiast do Polski herbata dotarła z Francji w 1664 roku, jednak zwyczaj jej picia rozpowszechnił się dopiero w drugiej połowie XVIII wieku. Początkowo był to bardzo kosztowny napój, stąd pity był jedynie na dworze królewskim czy w innych miejscach, określanych mianem zamożnych. W miarę upływu czasu pojawiało się wiele rodzajów herbaty oraz stawała się ona coraz bardziej dostępna.

Jak wspomniano roślina, z której pozyskiwany jest surowiec to herbata chińska czyli Thea sinensis – rodzina herbatowatych zwanych też kameliowatymi. Jest to roślina zimozielona, która najlepiej rośnie w klimacie ciepłym i łagodnym z regularnymi opadami. Jej wzrostowi sprzyja klimat monsunowy odznaczający się dużym nasłonecznieniem i wysokimi sumami opadów. Krzewy herbaciane są uprawiane aż na terenach do wysokości 2400 m n.p.m. Jednak to, rośliny rosnące w miejscach niżej położonych dłużej dojrzewają, ale charakteryzują się mocniejszym aromatem. Aby usprawnić zbiór surowca herbaciane krzewy przycina się do wysokości ok. 1,50 metra, a listki herbaciane zbiera się dopiero po 3-5 latach od posadzenia rośliny. Wówczas zrywa się je przez cały rok, średnio co 10 dni. W zależności od przeznaczenia surowca, liście mogą być podsuszane oraz przełamywane i wówczas powstaje herbata liściasta, albo też miażdżone dzięki czemu powstaje herbata granulowana.

Istotne znaczenie ma również kakaowiec uznawany za jedną z cenniejszych roślin w historii ludzkości posiadająca prozdrowotne właściwości. Jest to roślina, która pochodzi z amerykańskich tropików i należy do rodziny ślazowatych – Malvaceae. Jest to niskie drzewo lub krzew, potrzebujący do wzrostu zasobnej gleby i odpowiedniej ilości wody. Drzewo to plonuje po raz pierwszy około czwartego roku po posadzeniu, a jego długość życia może wynieść nawet osiemdziesiąt lat. Kakaowiec wydaje różowe kwiaty, które podobne są do kwiatów popularnej rośliny balkonowej- fuksji. Jednak to owoce kakaowca, w których znajdują się drogocenne ziarna stanowią surowiec o ogromnej wartości. Ziarna te otoczone są śluzowatą wydzieliną, aby mogły być wykorzystane muszą zostać podane procesowi fermentacji. W warunkach naturalnych proces ten polega na umieszczeniu ziaren pod grubą warstwą liści bananowca. W ten sposób zachodzi zjawisko tzw. pocenia. Kolejnymi etapami pozyskania cennego surowca jest prażenie, które warunkuje powstanie charakterystycznego smaku i aromatu kakao, a następnie dalsze uszlachetnianie ziaren. Ostatnimi etapami są już tylko mielenie połamanego ziarna kakao i podział na miazgę oraz proszek. Miazga wykorzystywana będzie do produkcji czekolady, zaś proszek dostępny jest w formie czystego kakao.

Rośliną mającą ogromne znaczenie w piekarnictwie czy też cukiernictwie jest rodzaj Tritticum czyli pszenica. Obok kukurydzy i jęczmienia pszenica jest jednym z podstawowych zbóż, będących podstawą pożywienia dla milionów ludzi na całym świecie. Jej uprawa jest rozpowszechniona na wszystkich kontynentach i zajmuje czołowe miejsce w światowej produkcji zbóż. Jest to roślina o dużym znaczeniu gospodarczym, ale także gatunek, którego ziarna po przetworzeniu mogą być wykorzystywane w celach leczniczych. Literatura podaje, że odwar z ziarniaków pszenicy stosowano w lecznictwie ludowym w celu ogólnego wzmocnienia organizmu. Natomiast przy zapaleniu górnych dróg oddechowych i przy suchym kaszlu używano odwaru z otrąb pszennych wraz z miodem. Z uwagi na dużą ilość skrobi, białka i glutenu znajdujących się w ziarniakach pszenicy, a także obecność witamin B1, B2, D, E, K, PP gatunek ten jest szeroko wykorzystywany nie tylko w lecznictwie, ale i kosmetologii. Roślinę tę zaczęto uprawiać około 10000 lat temu, a jej pochodzenie sięga południowo-wschodniej Turcji. Najwcześniej zebraną pszenicą był dziki orkisz, a zbiór ten przeprowadzony był we wschodniej części Morza Śródziemnego. Pszenica orkisz (Triticum spelta) będąca zwyczajowo nazwana szpelcem stanowiła cenne pożywienie w imperium rzymskim. Spożywana była już przez gladiatorów oraz uczestników igrzysk, jednak nadal stanowi cenny pokarm charakteryzujący się wysoką wartością odżywczą. Obecnie orkisz ma mniejsze znaczenie w uprawie, chociaż często wybierany jest jako roślina płodozmianowa w gospodarstwach ekologicznych. Innymi dawnymi odmianami pszenicy, które stopniowo wracają do łask są pszenica samopsza oraz płaskurka. Zarówno pszenica samopsza jak i płaskurka należą do gatunków pszenic niewymłacających się o łamliwej osadce kłosowej. Aktualnie w uprawie są też tzw. pszenice durum z przeznaczeniem do produkcji makaronów.

Obok roślin mających duże znaczenie w życiu człowieka są też wanilia płaskolistna czy szafran pozyskiwany z gatunku Crocus sativus. Wanilia należy do rodziny Storczykowatych i rośnie w lasach tropikalnych Meksyku oraz w Ameryce Środkowej. Swoje wijące się pędy, osiągające nawet piętnastometrową długość, opiera na większych i mocniejszych drzewach lub specjalnych drewnianych konstrukcjach. Sadzonki wanilii mogą dorastać do 4 m. Roślina ta posiada średniej wielkości gładkie liście i, podobnie jak krokus uprawny, zakwita tylko na jeden dzień. Kwiaty mają wielkość od 7 do 10 cm. Krótko po zerwaniu przybierają ciemną, zbliżoną do czerni barwę, stąd ich aztecka nazwa „tlilxocht”, czyli „czarny kwiat”. Owoce tej rośliny zwane laskami wanilii. W pełni dojrzałe nie pachną i mają barwę ciemnozieloną. Dopiero odpowiednia obróbka strąków, polegająca na naprzemiennym ich suszeniu i „poceniu” nadaje im ten niezwykły aromat. Proces ten trwa około sześciu miesięcy. Po jego zakończeniu strąki mają barwę czarną, a na łuskach widoczny jest biały, wanilinowy nalot. Im więcej tej substancji w strąkach, tym silniejszy zapach.  Z uwagi na chęć zakładania plantacji wanilii w różnych stronach świata zapomniano o braku jej naturalnych zapylaczy, którymi są kolibry czy pszczoły. Stąd konieczne stało się ręczne zapylanie każdej rośliny. Taką pracę wykonują zwykle kobiety. Ostro zakończonym pędem bambusa lub cytrynowca nakłuwają błonę pokrywającą męskie i żeńskie organy rozrodcze kwiatu, aby mogły się ze sobą zetknąć. W ten sposób zapyla się dziennie ponad 2 tys. sztuk. Jednak nie wszystkie kwiaty zostają skutecznie zapylone i wydają owoce. Warto zaznaczyć, że z 1 ha upraw otrzymuje się ok. 300 kg strąków, które pozostają na roślinach do czasu uzyskania dojrzałości, tzn. ok. 6-9 miesięcy. Zanim jednak zostaną zebrane podlegają wcześniej wspomnianemu procesowi naprzemiennego suszenia i „pocenia”. Stąd przyprawa jaką jest wanilia jest tak kosztowna. Podobnie jest z szafranem, który jest najdroższą przyprawą świata. Przyprawę tę uzyskuje się z wysuszonych słupków kwiatowych szafranu uprawnego kwitnącego jesienią, a do wyprodukowania kilograma potrzeba co najmniej 150 tys. kwiatów. Zaś na bardzo wysoką cenę tego luksusowego dodatku ma wpływ także to, że produkuje się go ręcznie. Szafran zawiera: witaminę A, kwas foliowy, miedź, potas, wapń, mangan, żelazo, selen, cynk, magnez, taniny oraz ryboflawinę. Znamiona słupków szafranu wykorzystuje się w farmacji do produkcji leków, gdyż w nich bowiem znajdują się olejki eteryczne (głównie safranal), barwniki takie jak krocyna, gorzka pikrokrocyna, karotenoidy, witaminy B1 i B2, pektyny, śluzy, cukry oraz tłuszcze. Poza tym roślina ta ma również właściwości przeciwskurczowe, wspomagające trawienie, poprawiające nastrój i apetyt. Zostało też naukowo potwierdzone działanie antydepresyjne, przeciwdrgawkowe, antybakteryjne oraz antyoksydacyjne szafranu.

Natomiast duże znaczenie w ogrodnictwie czy też projektowaniu rabat wiosennych mają rośliny cebulowe takie jak tulipan czy krokus. Te pierwsze to jedne z piękniejszych kwiatów wiosennych. Zalicza się je również do grupy kwiatów ukochanych przez florystów. To właśnie one stanowiły podstawę tzw. tulipmanii w siedemnastowiecznej Holandii i były przedmiotem inspiracji dla pochodzących z Niderlandów malarzy. Botanicznie tulipany należą do rodziny Liliowatych i to właśnie tulipany botaniczne zakwitają jako pierwsze. Następne zaobserwować możemy kwitnące okazy tulipanów pojedyńczych i pełnych wczesnych, natomiast na przełomie kwietnia i maja zakwitają tulipany z grupy Triumph i mieszańce Darwina. W maju podziwiamy tulipany liliokształtne oraz  kwiaty z grupy Crispa i Cottage. Natomiast w drugiej połowie maja zakwitają tzw. tulipany Rembrandta, tulipany papuzie i peoniowe, a pod koniec miesiąca tulipany z grupy Virdoflora. Tulipany podobnie jak krokusy to rośliny łatwe w uprawie. Większość z popularnie uprawnianych tulipanów zaliczanych jest do grup odmian odpornych na niekorzystne warunki atmosferyczne. Sadzenie tulipanów czy krokusów następuje w terminie od połowy września do października, a cebulki umieszcza się na głębokości równą trzykrotnej wysokości cebuli. Tulipany i krokusy to najpopularniejsze wiosenne rośliny cebulowe. Wydając pojedynczy kwiat pojawiający się wczesną wiosną krokus niezmiennie kojarzony jest ze wspomnianą porą roku. Ponadto krokus jest gatunkiem mrozoodpornym – nie wymaga więc okrywania czy wykopywania cebulek.

Są też rośliny, szeroko wykorzystywane w lecznictwie. Z pośród wielu roślin mających duże znaczenie w medycynie istotną rolę odegrała m.in. naparstnica purpurowa Digitalis purpurea. Jest to niezwykła roślina o dzwonkowatych kwiatach. To właśnie od kształtu kwiatów pochodzi wiele nazw takich jak:  Palce Wróżek, Psi Palec czy Rękawiczka Naszej Pani, pod którymi znana jest ta roślina. Naparstnica purpurowa zaliczana jest do grupy najbardziej trujących roślin w Polsce. Mimo powyższego zakwalifikowania roślina ta jednocześnie posiada właściwości lecznicze. Podobnie jak naparstnica zwyczajna (Digitalis grandiflora) wykazuje zbliżone działanie toksyczne oraz zawiera składniki chemiczne wywołujące objawy zatrucia takie jak: spowolnienie akcji serca, nudności i wymioty, kolka żołądkowo-jelitowa, zaburzenia widzenia, porażenia i skurcze. Mimo właściwości toksycznych naparstnica purpurowa stała się rośliną, która wyznaczyła nową epokę w kardiologii. Liść Digitalis purpurea, który jest surowcem farmaceutycznym zawiera kardenolidowe glikozydy nasercowe. Ich działanie powoduje znacznie wydajniejszą pracę mięśnia sercowego. Aktualnie w Polsce nie stosuje się tej rośliny w ziołolecznictwie, gdyż w jej zastępstwie wykorzystywana jest naparstnica wełnista (Digitalis lanata), która jest mniej toksyczna. Warto również wspomnieć, że jest to gatunek, który spotykany jest dość często i samorzutnie rozprzestrzenia się w środowisku. W przyrodzie występuje on w miejscach nasłonecznionych takich jak lasy, w szczególności lasy świerkowe oraz kwaśne buczyny, których przykładem mogą być zręby i polany śródleśne, zarośla kosodrzewiny oraz łąki. Jest to gatunek  inwazyjny w skali regionalnej, który stopniowo zajmuje nowe stanowiska w naszym kraju. Został on zakwalifikowany do II kategorii gatunków inwazyjnych. Oznacza to, że gatunek taki już ujawnił właściwości inwazyjne w niektórych rejonach i zwiększa zajmowany areał bądź cechuje się dużym potencjałem inwazyjnym znanym w innych krajach.

Wyżej wymienione rośliny są przykładem gatunków, które miały i mają obecnie duży wpływ na egzystencję człowieka. Mogą też być zaliczane do roślin, które zmieniły świat.

Autor: mgr inz Agnieszka Kurcius – Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie, Oddział w Bielsku-Białej.

         Do grup roślin często spotykanych w naszych domach należą przedstawiciele rodziny:  storczykowatych, kaktusowatych oraz bromeliowatych. Do botanicznej rodziny storczykowatych należy popularny storczyk -Phalenopsis zwany też ćmówką, który naturalnie występuje w Azji południowo-wschodniej oraz w północnej Australii. Przystępując do uprawy storczykowatych w warunkach domowych należy zapewnić im stanowiska z dużą ilością światła słonecznego, ale w formie rozproszonej. Doniczki najlepiej jest ustawić na wschodnim parapecie. Należy pamiętać, że w bardzo nasłoneczniowych stanowiskach w okresie letnim storczykom może grozić poparzenie słoneczne. Ponadto storczyki nie tolerują przemoczonego podłoża. Kwiaty podlewamy dopiero wtedy, gdy podłoże wykorzystywane do ich uprawy jest suche. W wypadku zbyt obfitego podlewania korzeniom rośliny może grozić gnicie. Do podlewania warto wykorzystać tzw. miękką wodę, deszczówkę lub wodę destylowaną. Storczyki nawozimy tylko w okresie kwitnienia, a po przekwitnięciu kwiatów dokonujemy przycinania pędów. U rodzaju Phalenopsis cięcie wykonujemy nad trzecim oczkiem licząc oczka kolejno od dołu pędu.

      Kaktusowate zwane popularnie kaktusami na ogół rozpoczynają okres wzrostu w marcu. Wtedy też stopniowo rosną ich wymagania cieplne, świetlne, pokarmowe i wodne. Podczas pielęgnacji tych roślin należy zapewnić im okres spoczynku trwający od października do marca. W fazie spoczynku przerywa się nawożenie oraz podlewanie i utrzymuje się rośliny w jasnym miejscu w temperaturze 8-10˚C. Natomiast w fazie wzrostu pamiętajmy o podlewaniu oraz nawożeniu co 2-3 tygodnie specjalnym nawozem do kaktusów. Kaktusowate należy podlewać dopiero po wyschnięciu podłoża, aby nie dopuścić do zagniwania korzeni, a jednocześnie unikać nadmiernej wilgotności podłoża. W okresie od marca do kwietnia można podejmować się ich przesadzania do gotowych mieszanek przeznaczonych dla kaktusowatych bądź do mieszanki ziemi doniczkowej z 1/3 gruboziarnistego piasku lub żwiru. Warto zaznaczyć, że kaktusy najczęściej atakowane są przez szkodniki takie jak wełnowce czy tarczniki. Wełnowiec korzeniowy żyje na korzeniach kaktusów uprawianych w przesuszonym podłożu, jednak mogą też pojawić się wełnowce żerujące na częściach nadziemnych roślin. Natomiast tarczniki w wyniku żerowania powodują żółknięcie i zamieranie tkanek kaktusów.

      Kolejną często spotykaną w naszych mieszkaniach rodziną botaniczną jest rodzina bromeliowatych zwana też ananasowatymi- są to rośliny, z których większość pochodzi z tropikalnych rejonów Ameryki Południowej i Środkowej oraz Afryki. Chcąc uprawiać bromeliowate w domach czy mieszkaniach należy zapewnić im odpowiednie podłoże i jasne bądź lekko zacienione stanowisko. Należy unikać bezpośredniego, silnego nasłonecznienia, a rośliny hodowane na wystawie południowej powinny być oddalone od okna. Temperatura pokojowa jest idealną dla wzrostu roślin ananasowatych. W przypadku zbyt niskiej temperatury oraz jednocześnie nadmiernego podlewania możne wystąpić gnicie roślin. Roślinom tym szkodzi nadmiar wody – szybko gniją, gdy woda stoi w doniczce. Stąd należy je podlewać bardzo umiejętnie zwykle dwa razy w tygodniu miękką wodą lub wodą przegotowaną. Wodę należy wlewać z góry na liście, aby spływała do nasady liści. Nie można dopuścić do wyschnięcia stożka wzrostu, znajdującego się w naturalnym zbiorniku wody w rozecie liściowej.

      W domach i mieszkaniach można również spotkać tzw. rośliny ozdobne z liści, których przykładem mogą być zarówno skrzydłokwiat, sansewieria czyli wężownica, popularna paprotka czyli nefrolepis wyniosły czy też modny ostatnio zamiokulkas. Skrzydłokwiat podobnie jak sansewieria preferuje stanowisko półcieniste do cienistego, chociaż korzystne jest zapewnienie większej ilości światła w okresie zimowym. Temperatura optymalna do wzrostu tych roślin to 18-22˚C, jednak wężownica może tolerować także wyższą temperaturę. Oba te gatunki nawozimy w zimie co 2-3 tygodnie, a w okresie kwitnienia skrzydłokwiatu zabieg ten możemy wykonywać częściej. Warto pamiętać o odpowiednim  podlewaniu tych roślin. Sansewierię podlewamy wtedy, gdy ziemia w doniczce będzie prawie sucha, a skrzydłokwiatowi w okresie kwitnienia powinno się zapewnić równomierną wilgotność. Można też zraszać liście. Oba gatunki można rozmnażać przez podział rośliny matecznej, a wężownicę dodatkowo poprzez sadzonki liściowe.

         Ważnym gatunkiem cieszącym się dużą popularnością od wielu dekad jest nefrolepis wyniosły czyli popularna paprotka. Jest to paproć potrzebująca do wzrostu stanowiska jasnego, bez bezpośredniego słońca (północne okno) oraz zapewnienia przez cały rok temperatury 20˚C i wysokiej wilgotności powietrza (ok.50%). W przypadku uprawy tej rośliny należy utrzymywać stale wilgotne podłoże. W lecie można sporadycznie zraszać liście, a w zimie powinno się podlewać ostrożnie. Zaleca się zapobieganie zastoinom wody i przesuszeniu bryły korzeniowej. Rośliny przesadzamy zwykle co dwa lata w terminie wiosennym do luźnej i przepuszczalnej ziemi doniczkowej.

        Innym również często spotykanym gatunkiem jest zamiokulkas. Jest to roślina o mięsistych tkankach gromadzących wodę i posiadająca woskową powłokę pokrywającą liście. Stąd też dość dobrze znosi chwilowe niedostatki wody w podłożu. Dla zamiokulkasa delikatne przesuszenie jest lepsze niż nadmierna wilgoć, gdyż ona może powodować gnicie podziemnych kłączy rośliny. W przypadku uprawy na stanowiskach o dużej ilości promieni słonecznych może dochodzić do poparzenia liści. Na gwałtowne spadki temperatury poniżej wartości optymalnej zamiokulkas reaguje zrzucaniem liści. Warto podkreślić fakt, że tkanki rośliny zawierają substancje toksyczne, mogące powodować podrażnienia skóry i błon śluzowych. Dlatego wszystkie zabiegi pielęgnacyjne, szczególnie związane z bezpośrednim kontaktem (np. rozmnażanie, przesadzanie) należy wykonywać w rękawiczkach ochronnych.

       Obok roślin ozdobnych z liści w naszych domach często występują tzw. rośliny ozdobne z kwiatów. Są to m.in. fiołek afrykański czyli sępolia, azalie przystosowane do uprawy w warunkach domowych czy też popularna kliwia pomarańczowa. Dla sępolii należy zapewnić stanowisko- jasne, ale bez bezpośredniego słońca, ciepłe oraz całorocznie temperaturę ok. 22˚C. Jeśli stanowisko jest za ciemne, roślina wydaje tylko liście i nie kwitnie. Gdy jednak zakwita wówczas należy jej zapewnić równomierną wilgotność podłoża. Podczas przerwy w kwitnieniu powinno się podlewać słabiej używając letniej miękkiej wody. W czasie kwitnienia oprócz odpowiedniego podlewania należy co dwa tygodnie zasilać roślinę nawozem dla roślin doniczkowych,  a przesadzać fiołki możemy na wiosnę lub w lecie. Chcąc pozyskać młode egzemplarze można rozmnażać roślinę poprzez pobieranie w okresie letnim młodych liści z ogonkami sadząc je do wilgotnego torfu z piaskiem. Ponadto należy też nakryć je folią, zraszać od czasu do czasu i utrzymywać temperaturę podłoża 20-25˚C.  

        Rośliny ozdobne z kwiatów to również azalie przeznaczone do uprawy domowej znane też jako Rhododendron simsii. Dla nich zaleca się zapewnić jasne, chłodne stanowiska o wilgotnym powietrzu. Od maja do września mogą to być przewiewne, cieniste miejsca w ogrodzie. Rośliny zimują w temperaturze 5-10˚C, jednak gdy zauważymy, że pąki nabrzmieją wówczas powinno się zapewnić temperaturę 18-20˚C. Od wiosny do jesieni należy utrzymywać stale wilgotne podłoże. W zimie natomiast powinno się podlewać słabiej używając miękkiej wody. W okresie wzrostu i kwitnienia (VII-VIII) raz na tydzień, w zimie co 2-3 tygodnie zaleca się zasilić roślinę nawozem dla roślin doniczkowych. Jeśli konieczne jest przesadzenie rośliny wówczas czynność tę należy wykonać po kwitnieniu wykorzystując podłoża przeznaczone dla azalii. Warto pamiętać, że kwiaty azalii nie lubią bezpośredniej styczności z wodą, bowiem mokre płatki zlepiają się i tracą kolor. Dlatego kwitnącej rośliny nie powinno się opryskiwać.

Inną często spotykaną rośliną jest kliwia pomarańczowa, która do wzrostu potrzebuje stanowiska słonecznego do półcienistego oraz z okresie wiosenno-letnim temperatury ok. 20˚C. W okresie spoczynku tej rośliny, który trwa od października temperatura otoczenia ma być niższa tj. ok 10˚C oraz jasne stanowisko. Zaleca się utrzymywanie umiarkowanej wilgotności podłoża, a gdy pojawi się pęd kwiatostanowy należy podlewać obficiej aż do początku sierpnia. Po tym czasie powinno się stopniowo zmniejszać dawki wody, a w okresie zimowego spoczynku dążyć do tego, żeby bryła korzeniowa była prawie sucha. Zaleca się przesadzanie rośliny co dwa lata, po zakończeniu kwitnienia do piaszczystej ziemi doniczkowej.

        Warto wspomnieć, że uprawiając rośliny w warunkach domowych w okresie zimy należy zwracać uwagę na m.in. warunki świetlne czy temperaturę otoczenia. Niedobór światła, suche powietrze czy  przeciągi powodują słabszy wzrost, pogorszenie wyglądu a nawet zamieranie roślin.

Autor: mgr Agnieszka Kurcius

Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie,
Oddział w Bielsku-Białej

1. Bo uchronisz siebie przed niebezpieczeństwem

Z bardzo dużym prawdopodobieństwem – sięgającym nawet 95% – szczepienie uchroni Cię przed zakażeniem COVID-19.

2. Bo uratujesz komuś życie

Szczepiąc się, myślisz również o innych – członkach rodziny, przyjaciołach    i znajomych. Ale także nieznajomych – spotkanych przypadkiem na ulicy, czy w sklepie. Dzięki Tobie zwiększy się również ich bezpieczeństwo. Nawet jeśli czujesz się młody i silny, poprzez zaszczepienie przerwiesz łańcuch zakażeń.

3. Bo możesz!

Szczepionki na koronawirusa są dobrowolne, bezpłatne i skuteczne.

4. Bo pomożesz zwalczyć pandemię na świecie

Od wybuchu epidemii na COVID-19 zmarło już ponad 1,5 mln ludzi na całym świecie. Każdy zaszczepiony to potencjalnie od kilku do kilkunastu osób uchronionych przed zarażeniem. Już 50% zaszczepionej populacji istotnie wpłynie na zmniejszenie ryzyka szerzenia się w niej koronawirusa.

5. Bo zyskasz spokój

Szczepiąc się, zyskasz wewnętrzny spokój, wynikający z bezpieczeństwa własnego  i najbliższych.

6. Bo szczepionki są bezpieczne

Szczepionki są badane przez polskie i unijne instytucje. Ich dopuszczenie do użytku jest zależne od decyzji Europejskiej Agencji Lekowej.

7. Bo zostaniesz zbadany

Przed szczepieniem zostaniesz przebadany przez lekarza. Dzięki temu sprawdzisz swój aktualny stan zdrowia.

8. Bo dzięki Tobie szybciej wrócimy do normalności!

Szczepiąc się, przyczyniasz się do szybszego znoszenia ograniczeń i powrotu nas wszystkich do normalnego życia.

9. Powrót do normalności oznacza:

• odejście od maseczek,
• swobodne spotkania z rodziną i przyjaciółmi,
• powrót dzieci do szkół i rozwój ich kompetencji społecznych,
• dalszy rozwój gospodarki,
• ochronę miejsc pracy oraz szansę na nowe zatrudnienia,
• swobodny dostęp do basenów, siłowni, kin i teatrów,
• wakacje bez ograniczeń,
• poprawę jakości życia nas wszystkich.

10. Szczepionki są najbardziej skuteczną metodą chroniącą przed zarażeniem różnymi chorobami. Ludzkość z powodzeniem korzysta z tej zdobyczy cywilizacji od kilkuset lat.

 Źródło: https://www.gov.pl/web/szczepimysie

W załączeniu ulotka w której przedstawiono ćwiczenia i porady dla osób dorosłych, które doświadczyły poważnego pogorszenia stanu zdrowia i zostały przyjęte do szpitala z rozpoznaniem infekcji COVID-19. Zawiera ona informacje dotyczące następujących zagadnień: Postępowanie w przypadku duszności, Ćwiczenia po opuszczeniu szpitala, Postępowanie w przypadku problemów z głosem, Porady dotyczące przyjmowania pokarmów, płynów oraz przełykania, Postępowanie w razie problemów ze skupieniem uwagi, pamięcią oraz logicznym myśleniem, Radzenie sobie z codziennymi aktywnościami, Radzenie sobie ze stresem, niepokojem lub depresją.

informator dla pacjentów „Wsparcie w samodzielnej rehabilitacji po przebyciu choroby związanej z COVID-19”

Dziękujemy za udostępnienie tych materiałów Pani M.Niemiec z Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Żywcu

Seniorze, uważaj na siebie! W dużych skupiskach ludzi koronawirus i inne wirusy łatwiej się rozprzestrzeniają. Dlatego też – ogranicz wyjścia z domu i unikaj miejsc publicznych. Poproś bliskich o pomoc w codziennych czynnościach. Skorzystaj z infolinii, dzięki której otrzymasz pomoc w zrobieniu zakupów. Jeśli nie możesz zostać w domu, korzystaj z godzin dla seniorów i idź do sklepu w godzinach 10:00 – 12:00. Przede wszystkim jednak – zasłaniaj nos i usta.

Bądź bezpieczny – zostań w domu

22 505 11 11 –  infolinia Solidarnościowy Korpus Wsparcia Seniorów dla osób powyżej 70. roku życia

Dla własnego bezpieczeństwa ogranicz wychodzenie z domu. Musisz zrobić zakupy, albo wykupić leki w aptece? Skorzystaj ze specjalnej infolinii:

• Zadzwoń na infolinię.
• Osoba z infolinii przekaże Twój numer do ośrodka pomocy społecznej w Twojej gminie.
• Czekaj na telefon pracownika ośrodka, który skontaktuje się z Tobą i ustali wszystkie szczegóły.
• Wolontariusz dostarczy Ci produkty lub leki, o które poprosiłeś.
• Przekaż pieniądze za zakupy wolontariuszowi.

Skorzystaj z teleporady medycznej

Dbanie o własne zdrowie, profilaktyka i leczenie schorzeń jest niezwykle ważne, nie zapominaj o tym. Skorzystaj z teleporady i uzyskaj niezbędną pomoc, dzięki temu nie będziesz musiał wychodzić z domu. Zadzwoń do swojej przychodni i umów się na rozmowę telefoniczną z lekarzem. Podczas rozmowy lekarz poinformuje Cię, na jakich zasadach odbywa się teleporada. Podejmie też decyzję, czy teleporada jest wystarczającą formą kontaktu. Podczas rozmowy lekarz może wydać receptę, skierowanie na dodatkowe badania, może także poprosić o wizytę w przychodni lub zaleci wizytę domową.

Jeżeli zauważysz u siebie podwyższoną temperaturę, katar, kaszel, bóle mięśni, duszności – koniecznie zadzwoń do przychodni i umów się na teleporadę z lekarzem rodzinnym. Te objawy mogą świadczyć o zakażeniu koronawirusem. W przypadku zagrożenia życia, dzwoń na pogotowie pod numer 999 lub 112 i uprzedź, że możesz mieć koronawirusa.

Musisz wyjść z domu? Przestrzegaj zasad bezpieczeństwa!

Godziny dla seniora

Od poniedziałku do piątku w godzinach 10:00 – 12:00 w sklepie, drogerii, aptece oraz na poczcie mogą przebywać wyłącznie osoby powyżej 60. roku życia. Jeśli musisz wyjść z domu, skorzystaj z tego czasu, aby bezpiecznie zrobić zakupy oraz zaopatrzyć się w leki.

Pamiętaj o zasłanianiu nosa i ust

Nie możesz zostać w domu? Pamiętaj o obowiązku zasłaniania ust i nosa w przestrzeni publicznej. Możesz to zrobić za pomocą maseczki, ale także chusty, apaszki, szalika lub przyłbicy. To bardzo ważne – dzięki temu chronisz siebie i innych. Osoby, które są zakażone koronawirusem, ale przechodzą chorobę bezobjawowo, nie będą nieświadomie zarażać innych.

Zachowaj bezpieczną odległość od innych osób

Jeśli musisz wyjść z domu, pamiętaj, aby zachować co najmniej 1,5 m odległości od innych osób, które mijasz na ulicy, w sklepie czy w parku. Zrezygnuj też z podawania ręki na powitanie.

Pobierz aplikację STOP COVID – ProteGO Safe

Twój telefon również może być pomocny w walce z koronawirusem. Aplikacja STOP COVID – ProteGO Safe jest w pełni bezpieczna, bezpłatna i dobrowolna. Im więcej osób będzie z niej korzystać, tym szybciej i skuteczniej ograniczymy tempo i zasięg rozprzestrzeniania się koronawirusa.

• Pobierz aplikację STOP COVID – ProteGO Safe na swój telefon.

Poproś bliskich o pomoc w jej zainstalowaniu.

• Aplikacja powiadomi Cię o możliwym kontakcie z koronawirusem.

Gdy użytkownik aplikacji, z którym miałeś kontakt, zachoruje, otrzymasz odpowiednie powiadomienie.

• Regularnie wypełniaj prostą ankietę.

To pozwoli Ci dowiedzieć się, w jakiej grupie ryzyka jesteś. Otrzymasz kilka porad, będziesz wiedział, co zrobić i gdzie szukać pomocy w razie potrzeby.

• Prowadź swój dziennik zdrowia.

Dzięki aplikacji możesz kontrolować swój stan zdrowia. Zapisuj informację o tym, jak się czujesz, w razie pogorszenia samopoczucia będzie to pomocne narzędzie dla lekarza.

Najważniejsze zasady bezpieczeństwa

Unikaj dotykania oczu, nosa i ust

Dłonie każdego z nas dotykają wielu powierzchni, które mogą być zanieczyszczone wirusem. Dotknięcie oczu, nosa lub ust zanieczyszczonymi rękami, może spowodować przeniesienie się wirusa z powierzchni na siebie.

Często myj ręce

Pamiętaj o częstym myciu rąk wodą z mydłem, a jeśli nie masz takiej możliwości – dezynfekuj je płynami lub żelami na bazie alkoholu (min. 60%). Dotykanie różnego rodzaju przedmiotów i powierzchni to ryzyko przeniesienia wirusa. Częste mycie rąk zmniejszy prawdopodobieństwo zakażenia.

Regularnie myj lub dezynfekuj powierzchnie

Mycie rąk to nie wszystko! Pamiętaj o regularnym przecieraniu powierzchni i przedmiotów, których używasz. Biurka, stoły, klamki, włączniki światła, czy poręcze czyść za pomocą wody z detergentem lub środkiem dezynfekującym.

Regularnie dezynfekuj swój telefon i nie korzystaj z niego podczas jedzenia

Również na powierzchni telefonów komórkowych bardzo łatwo gromadzą się chorobotwórcze drobnoustroje. Dlatego pamiętaj o regularnym dezynfekowaniu swojego telefonu. Jak to zrobić? Na przykład za pomocą wilgotnych chusteczek, które są nasączone środkiem dezynfekującym. Nie kładź telefonu na stole i nie korzystaj z niego podczas jedzenia.

Zakryj usta i nos podczas kichania lub kaszlu

Podczas kaszlu i kichania pamiętaj o zakryciu ust i nosa zgiętym łokciem lub chusteczką. Pamiętaj, aby jak najszybciej wyrzucić chusteczkę do zamkniętego kosza i umyć ręce wodą z mydłem lub zdezynfekować je środkami na bazie alkoholu (min. 60%). Zakrycie ust i nosa podczas kaszlu i kichania zapobiega rozprzestrzenianiu się zarazków, w tym wirusów.

Odżywiaj się zdrowo i pamiętaj o nawodnieniu organizmu

Odpowiednia dieta również zmniejsza ryzyko zachorowania na koronawirusa. Stosuj zrównoważoną dietę. Unikaj wysoko przetworzonej żywności. Pamiętaj o codziennym jedzeniu minimum 5 porcji warzyw i owoców. Odpowiednio nawadniaj organizm. Codziennie pij ok. 2 litry płynów – najlepiej wodę.

Korzystaj ze sprawdzonych źródeł wiedzy o koronawirusie

Niepokój to naturalny odruch w przypadku występowania nowego zagrożenia. Korzystaj ze sprawdzonych źródeł wiedzy opartych na dowodach naukowych, które publikowane są na stronach internetowych GIS (https://www.gov.pl/web/gis) i MZ (https://www.gov.pl/web/zdrowie). Wiedza naukowa to najskuteczniejsze narzędzie w walce z koronawirusem.

Źródło: https://www.gov.pl

Materiały udostępnione przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Żywcu

         Obok wielu tematów podejmowanych w rozmowach w ostatnim czasie pojawia się problem smogu i niskiej emisji. Wynika to z faktu, że w rankingu krajów Unii Europejskiej Polska jest krajem o największym zanieczyszczeniu powietrza w całej Wspólnocie. Z tego powodu każdego roku przedwcześnie umiera około 43 tysiące mieszkańców naszego kraju. Oddychanie silnie zanieczyszczonym powietrzem zwiększa ryzyko wystąpienia między innymi: nowotworów, astmy, raka płuca, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, częstych infekcji dróg oddechowych, zawału serca, nadciśnienia tętniczego, choroby Alzhaimera, udaru mózgu, bezpłodności, przedwczesnego porodu czy nawet obumarcia płodu.

      Smog to zjawisko atmosferyczne polegające na współwystępowaniu zanieczyszczeń powietrza spowodowanych działalnością człowieka oraz niekorzystnych zjawisk atmosferycznych (znacznej wilgotności powietrza, mgły i braku wiatru). W klasyfikacjach podaje się występowanie dwóch typów smogu. Jeden z nich to smog siarkowy zwany londyńskim, a drugi to smog Los Angeles czyli smog fotochemiczny. Ze względu na miejsce i warunki powstawania oraz skład chemiczny wyróżniamy dwa rodzaje smogu: Smog londyński- zawierający dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenki węgla, sadzę oraz trudno opadające pyły. Występuje głównie od października do stycznia podczas inwersji temperatury w umiarkowanej strefie klimatycznej. Zaś smog typu Los Angeles to smog fotochemiczny występujący w miesiącach letnich, w strefach subtropikalnych. Zawiera tlenki węgla, tlenki azotu i węglowodory. Związki te ulegają później reakcjom fotochemicznym w wyniku, których powstają azotan nadtlenku acetylu, aldehydy oraz ozon.

     Obok wyżej wspomnianej definicji smogu należy pamiętać również o niskiej emisji. Jest to emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca z pieców grzewczych i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie odbywa się w sposób nieefektywny. Charakterystyczną cechą niskiej emisji jest to, że powodowana jest przez liczne źródła wprowadzające do powietrza niewielkie ilości zanieczyszczeń. Na obszarach o niskiej emisji, którymi są obszary o zwartej zabudowie mieszkaniowej emitory znajdują się na wysokości nie większej niż 40 metrów i wówczas zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsc powstawania. Do źródeł niskiej emisji można zaliczyć: nieefektywne spalanie paliwa-tzn. gdy w palenisku brakuje odpowiedniej ilości tlenu np. ze względu na niewystarczający ciąg kominowy oraz spalanie paliwa o niskiej jakości jak np. flot, muł, śmieci, niedosuszone drewno. Zaś do przyczyn niskiej emisji można zaliczyć: nieodpowiednią izolację domów i utratę energii w procesie ogrzewania, ogrzewanie domów słabej jakości paliwami, brak norm dotyczących paliw wykorzystanych w gospodarstwie domowym, korzystanie z przestarzałych pieców, ruch samochodowy, a także małą popularność odnawialnych źródeł energii.

     Ze względu na pochodzenie źródła zanieczyszczenia powietrza dzielimy na: naturalne, do których zaliczamy m. in. wybuchy wulkanów, pożary lasów oraz stepów, wyładowania atmosferyczne, bagna wydzielające metan, chemiczne wietrzenie skał czy procesy biologiczne oraz antropogeniczne. Wśród źródeł antropogenicznych czyli spowodowanych działalnością człowieka można wymienić źródła elektryczne- spalanie paliw, źródła przemysłowe- procesy technologiczne (huty, kopalnie, cementownie, zakłady przemysłowe) oraz źródła komunikacyjne- transport samochodowy, wodny i lotniczy.

    Uważa się, że 62% ogółu zanieczyszczeń powietrza stanowi spalanie paliw stałych w piecach, 24% zanieczyszczeń pochodzi z transportu, 12% z  przemysłu oraz zaś pozostałe 2 % stanowią inne zanieczyszczenia.

Zdjęcie pochodzi ze strony chronmyklimat.pl

Do substancji najbardziej i najsilniej zanieczyszczających powietrze zalicza się : dwutlenek siarki, dwutlenek węgla, tlenek węgla, tlenki azotu, pyły zawieszone- PM 2,5 i PM 10.

• Dwutlenek siarki jest to bezbarwny, silnie toksyczny gaz o duszącym zapachu. Powoduje uszkodzenia dróg oddechowych, astmę, niewydolność płuc. Kumuluje się w tchawicy, oskrzelach, wątrobie i śledzionie. W powietrzu utlenia się do trójtlenku siarki i daje z wodą kwas siarkowy, który stanowi najważniejszą przyczynę występowania kwaśnych deszczy.
• Dwutlenek węgla w temperaturze pokojowej jest to bezbarwny i niepalny gaz o kwaskowatym smaku, rozpuszczalny w wodzie. Gaz ten zawarty w powietrzu w stężeniu do około 500 ppm nie szkodliwy dla ludzi, w wyższym stężeniu wywołuje duszności, wywołane utrudnionym wydaleniem dwutlenku węgla powstającego w organizmie. Stężenie powyżej 1000 ppm skutkuje znacznym upośledzeniem zdolności intelektualnych, z kolei stężenie 2500 ppm niemal całkowicie pozbawia człowieka wyższych zdolności umysłowych. Dwutlenek węgla  w stężeniu przekraczającym 30% działa szybko, prowadząc do utraty przytomności w ciągu kilku sekund.
• Tlenek węgla określany często mianem „cichego zabójcy” to bezbarwny, bezzapachowy, bezsmakowy gaz. Emitowany jest w wyniku spalania surowców kopalnych oraz spalania paliw w silnikach samochodowych. Naturalne źródło emisji to wybuch wulkanów czy pożary. Objawami zatrucia tlenkiem węgla są niedotlenienie organizmu, zaś zaczadzenie może powodować śmierć.
• Tlenki azotu stanowią najgroźniejsze zanieczyszczenia atmosfery. Do głównych źródeł emisji tych tlenków można zaliczyć: emisję w wyniku naturalnych procesów oraz emisję związaną z działalnością człowieka. Tlenki azotu są bardzo toksyczne. Działają drażniąco w kontakcie ze skórą, oczami. W 60% wchłaniają się w górnych drogach oddechowych, zaś pozostała część dociera do pęcherzyków płucnych. Oprócz tego związki te w atmosferze ulegają redukcji z wodą tworząc tzw. Kwaśne deszcze.
• Pyły zawieszone- PM 2,5 i PM 10

PM 10 jest to pył składający się z mieszaniny cząstek stałych, ciekłych lub obu naraz, zawieszonych w powietrzu i będących mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych.

Pył PM10 może zawierać substancje toksyczne jak WWA – benzo(a)piren, metale ciężkie oraz dioksyny i furany. Pyły PM10 to pyły o średnicy aerodynamicznej <niż 10 µm, które docierają do układu oddechowego i płuc. Zaś PM 2,5 stanowią cząstki pyłu o średnicy aerodynamicznej < niż 2,5 µm, które docierają do układów oddechowych oraz krążenia. Istotnym jest, że nawet krótkotrwała ekspozycja na ten pył jest niebezpieczna.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) powietrze zanieczyszczone to takie, którego skład chemiczny może wpłynąć zdrowie człowieka, roślin i zwierząt oraz na inne elementy środowiska np. glebę.

Zgodnie z wytycznymi WHO w sprawie jakości powietrza uznaje się następujące stężenia pyłów zawieszonych:

Średnie stężenie roczne dla pyłu PM 2,5 stanowi  10µg/m3 oraz 25 µg/m3 – średnie stężenie 24-godzinne. Dla pyłu PM 10  średnie stężenie roczne wynosi 20 µg/m3, zaś średnie stężenie 24-godzinne 50 µg/m3.

Natomiast do sposobów na walkę ze smogiem wymienia się :

– monitorowanie stanu powietrza „wiem, czym oddycham”. Ważne jest, abyśmy byli świadomi zagrożenia. Fundacja Aviva prowadzi akcję edukacyjną Polaków (instalowanie czujników smogu w wybranych miejscach),

– sprawdzanie stanu powietrza – możemy wykorzystywać do tego celu różnego rodzaju aplikacje lub istnieje możliwość korzystania m.in. z następujących stron internetowych: Powietrze.gios.gov.pl- Ocena jakości powietrza, gdzie znajdują się bieżące dane pomiarowe Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, Mapa smogu zamieszczana na stronie https://tvnmeteo.tvn24.pl/smog.

– wskazówkę, aby nie wychodzić z domu jeśli nie jest to konieczne w warunkach dużego zanieczyszczenia powietrza,

– używanie maseczek antysmogowych lub stosowanie się do zasady, aby zawsze oddychać przez nos,

– warto zakupić filtr powietrza do mieszkania bądź też hodować rośliny antysmogowe (skrzydłokwiat, sanseweria, dracena, areka, bluszcz pospolity),

– starajmy się zadbać o jakość ogrzewania naszych domów.

Starajmy się wdrażać w życie wyżej wymienione sposoby na walkę ze smogiem oraz bądźmy świadomi niebezpieczeństwa wynikającego z możliwości wystąpienia wielu chorób u podstawy, których znajduje się problem zanieczyszczenia powietrza.

Materiały wykorzystane do przygotowania artykułu:

-Materiały szkoleniowe z webinarium pt: „Efektywne metody zmniejszania smogu i niskiej emisji na obszarach wiejskich”

-Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska- materiały ze strony www.

-materiał wikipedia.pl

– zdjęcie ze strony chronmyklimat.pl

Artykuł opracowała: Agnieszka Kurcius ( Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie, Oddział w Bielsku- Białej)

Poniżej zamieszczamy nowe informacje dotyczące podstawowych środków bezpieczeństwa i higieny w związku z rozprzestrzenianiem się koronawirusa.

Materiały udostępnione przez Powiatową Stację Sanitarno-epidemiologiczną w Żywcu.

Poniżej informacje dotyczace podstawowych środków ochrony przeciwko nowemu wirusowi wywołującemu chorobę COVID-19 oraz sposoby ograniczenia ryzyka zakażenia koronawirusem. Wierzymy, że nasze wspólne działania zmniejszą ryzyko wystąpienia koronawirusa na naszym terenie.

 Materiały zostały udostępnione przez Powiatową Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Żywcu.

(ekologiczna produkcja ziół- uprawa polowa oraz uprawa ziół w doniczkach w warunkach domowych)

Zioła od zawsze były jedną z najciekawszych grup roślinnych, nie tylko ze względu na ich lecznicze właściwości, ale też ich dużą różnorodność. Są to rośliny zawierające substancje wpływające na metabolizm człowieka, jak również dostarczają surowca zielarskiego. Wśród ziół możemy wyodrębnić gatunki lecznicze oraz przyprawowe, które są powszechnie wykorzystywane w ziołolecznictwie, aromaterapii czy w kuchni. Do najbardziej znanych gatunków roślin leczniczych zaliczyć możemy szałwię lekarską, miętę pieprzową, tymianek pospolity czy kozłek lekarski. Zaś do popularnych roślin przyprawowych należą cząber ogrodowy, kminek zwyczajny, lubczyk czy majeranek ogrodowy. Wśród ziół znajdują się także gatunki miododajne m.in. hyzop, melisa, szałwia czy tymianek.

Zdjęcie pochodzi ze strony: ogrodemnaty.pl

Surowiec zielarski jest wykorzystywany do produkcji ziołowych medykamentów na różne dolegliwości. I tak cząber ogrodowy będąc zarówno rośliną przyprawową wykazuje też działanie przeciwbólowe, przeciwbiegunkowe oraz przeciwzapalne. Wyciągi z cząbru mają właściwości przeciwutleniające, ułatwiające przyswajanie pokarmów, znoszą nadmierną fermentację i wzdęcia. Podobne właściwości ma kminek zwyczajny. Posiada właściwości przeciwskurczowe oraz jest znany jako środek wiatropędny. Nasiona kminku działają też na układ trawienny oraz na kolki i skurcze żołądkowe, a także łagodzą wzdęcia oraz odświeżają oddech i wpływają na apetyt. Zaś właściwości ściągające znalazły zastosowanie w leczeniu biegunki. Pomocny w leczeniu kolek i niestrawności zwłaszcza u niemowląt i młodszych dzieci jest również koper włoski, który podobnie jak cząber czy kminek jest też rośliną przyprawową. Oprócz tego posiada działanie przeciwgorączkowe i napotne, w związku z tym jest polecany przy przeziębieniu. Rośliną o charakterystycznym, ale niemiłym zapachu jest kozłek lekarski. Roślina ta jest składnikiem wielu mieszanek i preparatów płynnych o działaniu uspokajającym czy pomagającym w leczeniu bezsenności. Duże znaczenie jako roślina przyprawowa ma także lubczyk ogrodowy należący do rodziny selerowatych. Substancje zawarte w korzeniu rośliny mają najsilniejsze działanie lecznicze, mimo to pozostałe części lubczyku również pozytywnie wpływają na nasze zdrowie. Odwar z korzenia lubczyku dzięki właściwościom moczopędnym rośliny odtruwa organizm z toksyn. Lubczyk ma też zastosowanie w leczeniu kamicy nerkowej, dny moczanowej, reumatyzmu, obrzęków oraz nieżytów układu pokarmowego i oddechowego. Innymi równie cennymi roślinami leczniczymi są szałwia lekarska czy mięta pieprzowa. Są stosowane przeciwzapalne. Napar z mięty działa przeciwfermentacyjnie i wiatropędnie oraz przyspiesza wydzielanie soków trawiennych. Ma też działanie przeciwskurczowe, uspokajające, przeciwwymiotne, dezynfekcyjne i przeciwbólowe. Natomiast liście szałwii działają przeciwpotnie, przeciwzapalnie, dezynfekująco oraz przeciwcukrzycowo. Szałwia może też być stosowana zewnętrznie w leczeniu grzybic. Tymianek i majeranek są używane nie tylko jako rośliny przyprawowe, ale również majeranek znalazł zastosowanie w aromaterapii. Natomiast preparaty z tymianku są zalecane w czasie przeziębień, kaszlu, w stanach zapalnych układu oddechowego. Są też doskonałym środkiem na niestrawność, biegunki, skurcze jelit i żołądka.

Biorąc pod uwagę lecznicze właściwości ziół nie bez powodu wartość polskiej branży uprawy ziół w 2018 roku wyniosła około 200 mln zł, zaś uprawa tych roślin zaliczana była do jednej z najbardziej opłacalnych w 2019r. Obecnie jesteśmy na trzecim miejscu w rankingu producentów ziół w Unii Europejskiej przyczyniając się do wytworzenia ok 16-20% światowej produkcji.

W Polsce coraz częściej próbuje się uprawiać zioła pochodzące z różnych stref klimatycznych. Mimo to nadal do najczęściej uprawianych należą cząber ogrodowy, kminek zwyczajny, koper włoski, kozłek lekarski, lubczyk czy majeranek ogrodowy. Ważne miejsce w rankingu popularności zajmują też szałwia, melisa czy mięta pieprzowa wraz z tymiankiem pospolitym.

Metody uprawy ziół

Z uwagi na ograniczoną liczbę dostępnych i dopuszczalnych do stosowania środków ochrony roślin w uprawach ziół warto zastanowić się nad wyborem ekologicznej metody uprawy tych roślin. Zachętą do podjęcia takiej decyzji jest również świadomość, że punkty skupu surowca zielarskiego zainteresowane są jedynie materiałem z terenów czystych ekologiczne. Natomiast dostawcy takiego surowca muszą spełniać wymagania Dobrej Praktyki Upraw i Zbioru (GACP).

Biorąc pod uwagę największy problem jakim w uprawach ekologicznych jest zachwaszczenie, należy starannie zaplanować czynności związane z przygotowaniem pola i późniejszą uprawą roślin zielarskich. Zioła mają zróżnicowane wymagania glebowe i klimatyczne. Jednak większość z wcześniej wymienianych gatunków wymaga stanowisk nasłonecznionych, ale niekiedy dodatkowo osłoniętych od wiatru. Znaczna część roślin zielarskich do prawidłowego wzrostu wymaga gleb o obojętnym, a czasami nawet zasadowym. Większość ziół wymaga gleb przepuszczalnych, bogatych głównie w wapń o dobrej kulturze oraz gleb wolnych od chwastów. Dla mięty pieprzowej i szałwii lekarskiej gleby muszą być żyzne i wilgotne. Gleby lekkie i suche nie nadają się do uprawy. Na uprawę tymianku nadają się gleby przeciętne, mogą być piaszczysto-gliniaste czy gleby o lżejszej strukturze. Tymianek mając małe wymagania wodne dobrze znosi krótkotrwałe susze, jednak wraz z szałwią z racji pochodzenia może przemarzać w czasie bezśnieżnych, mroźnych zim. W związku z tym plantacje tych roślin będą wymagały przykrycia przed nadejściem sezonu zimowego.

W gospodarstwie ekologicznym duże znaczenie ma właściwy płodozmian. Przedplonem dla roślin zielarskich mogą być zboża, rzepak, rośliny warzywne czy inne rośliny zielne. Po roślinach późno schodzących z pola warto wysiać międzyplony do przyorania, aby wzbogacić glebę w składniki pokarmowe. Międzyplony mają również wpływ na ograniczenie zachwaszczenia, gdyż stanowią konkurencję dla chwastów.

Jesienna uprawa gleby w przypadku roślin wcześnie schodzących z pola polega na wykonaniu podorywki celem rozdrobnienia i wymieszania z glebą resztek pożniwnych, a następnie niszczeniu chwastów z użyciem brony. Gdy stosowane były międzyplony należy wymieszać międzyplon z glebą, a później wykonać orkę zimową. Natomiast celem wiosennej uprawy jest przygotowanie gleby do siewu oraz ograniczenie strat wody, dlatego też wiosenną uprawę powinniśmy rozpocząć jak najwcześniej. Zaś dobór narzędzi uprawowych zależy od stanu pola.

Zioła są roślinami bardzo zróżnicowanymi pod względem wielkości produkowanych nasion, stąd też ilość wysiewanych nasion roślin zielarskich jest różna. Od wielkości nasion zależy również głębokość siewu. Bardzo płytko wysiewamy nasiona cząbru, majeranku, melisy, tymianku, bo tylko na głębokość około 0,5 cm. Zaś ilość wysiewanych nasion może się wahać od 2- 2,5 kg/ha w przypadku melisy do 7-8kg/ha nasion dla cząbru czy majeranku. Dla większości ziół termin siewu przypada między końcem marca a przełomem kwietnia. Natomiast wschody z reguły można zaobserwować już po dwóch tygodniach. W przypadku mięty plantacje zakłada się z sadzonek uzyskiwanych z rozłogów podziemnych. Zaś najodpowiedniejszy termin założenia plantacji uznaje się termin wiosenny lub jesienny przy uwzględnieniu dobrej wilgotności gleby. Warunkiem założenia plantacji mięty jest odczyn gleby zbliżony do obojętnego.

Podobnie jak w przypadku innych upraw należy i tutaj zaplanować odpowiednie nawożenie, które uzależnione jest od zasobności gleby i przedplonu. W uprawach ekologicznych istnieje możliwość stosowania nawozów naturalnych, jak również specjalnych nawozów przeznaczonych do użycia tylko w rolnictwie ekologicznym. Listę dozwolonych do stosowania środków publikuje Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach.

Po starannie przeprowadzonej uprawie ziół nadchodzi czas na zbiór, którego termin i sposób zależy od rodzaju pozyskiwanego surowca. Zazwyczaj zbiór ziela czy liści przeprowadza się na przełomie V/VI, w czerwcu przed kwitnieniem ziół, natomiast zbiór kwiatów i owoców nieco później. Wysokość uzyskanego plonu w postaci surowca zielarskiego jest zróżnicowana. Uprawiając cząber można uzyskać 4-5 t /ha ziela, zaś plon ziela otartego jest o połowę mniejszy. W przypadku upraw kminku uzyskujemy 1,5-2,5 t/ha nasion. Zbiór następuje z użyciem maszyn tnących. W przypadku mniejszych powierzchni można dokonać ręcznego zbioru z użyciem nożyc czy sekatora. Należy pamiętać , że po zbiorze należy wysuszyć materiał zielarski w warunkach naturalnych lub z wykorzystaniem suszarni termicznych. W suszarniach temperatura suszenia nie powinna być większa niż 30-35C, zaś okres suszenia zależy od warunków oraz rodzaju surowca i trwa około 2-3 tygodni.

Alternatywą polowej uprawy ziół może być uprawa w pojemnikach czy doniczkach. Zioła możemy uprawiać nie tylko na słonecznym parapecie kuchennym. Możemy wykorzystać też taras czy balkon i wówczas istnieje możliwość uprawy również delikatnych, wrażliwych na zróżnicowane warunki klimatyczne ziół. Wraz z nadejściem niekorzystnych warunków pogodowych wystarczy tylko wnieść pojemniki czy doniczki z roślinami do domu i tam kontynuować dalszą uprawę. Do najchętniej uprawianych w mieszkaniach ziół należą: bazylia, cząber, pietruszka z przeznaczaniem na zieloną nać, melisa oraz mięta. Do uprawy ziół w warunkach domowych możemy wykorzystać dostępne na rynku podłoża dla roślin doniczkowych. Podobnie jak w przypadku uprawy polowej głębokość wysiewu nasion zależy od ich wielkości. Im mniejsze nasiona tym mniejsza głębokość siewu. Po siewie nasion należy podlać zawartość doniczek, a następnie delikatnie zraszać podłoże. Po wykiełkowaniu nasion i pojawieniu się młodych roślin musimy pamiętamy o regularnym podlewaniu.

Biorąc pod uwagę możliwość zróżnicowanego wykorzystania ziół warto rozpocząć uprawę tych roślin w warunkach domowych czy też w przydomowych ogródkach.

Autor: Agnieszka Kurcius

Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bielsku- Białej

Źródło:

Do przygotowania artykułu zostały również poniższe materiały:

Uprawa ziół dobry sposób na biznes- money.pl

Danuta Nowak – Uprawiamy rośliny zielarskie- Poznań 2016

CZYM JEST GRYPA?

Grypa jest ostrą chorobą wirusową, wywoływaną najczęściej przez wirusy grypy A i B, rzadziej C. Namnażają się one w komórkach nabłonkowych górnego i dolnego odcinka dróg oddechowych. Okres wylęgania grypy wynosi średnio 2 dni, natomiast największa zakaźność występuje 1 dzień przed i 3 do 5 dni po ustąpieniu objawów. Choroba przenosi się drogą kropelkową, przez kontakt bezpośredni z zakażoną osobą lub przez kontakt ze skażonymi powierzchniami i przedmiotami. Charakterystycznymi objawami klinicznymi są wysoka gorączka, dreszcze, bóle mięśniowo-stawowe, ból gardła, ból głowy, kaszel, katar oraz ogólne osłabienie. Najczęściej zachorowania mają przebieg lekki lub umiarkowany, jednak w najcięższych przypadkach, zwłaszcza u osób z istniejącymi schorzeniami, choroba może skończyć się ciężkimi powikłaniami lub nawet śmiercią.

JAK SKUTECZNIE UCHRONIĆ SIĘ PRZED CHOROBĄ?

 Aby zwiększyć odporność zadbaj o urozmaiconą dietę bogatą

w składniki odżywcze, witaminy oraz minerały. Zadbaj również

o zdrowy, długi sen, a wolny czas spędzaj aktywnie na świeżym powietrzu. Dopasuj ubiór odpowiednio do temperatury otoczenia – nie przegrzewaj i nie wychładzaj organizmu, a w deszczowy dzień załóż nieprzemakalne obuwie. Zaszczep się przeciwko grypie sezonowej, ale pamiętaj że z uwagi na szybką mutację wirusa, szczepienia ochronne należy powtarzać corocznie.

ZADBAJ O HIGIENĘ!

– myj ręce jak najczęściej – po każdej wizycie w toalecie, przed jedzeniem, po kontakcie z żywnością, zwierzętami oraz po kontakcie z chorą osobą. Pamiętaj, że jest to najlepsza metoda na ograniczenie rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych;
– nie zapominaj o prawidłowej technice mycia rąk – myj je mydłem pod bieżącą, ciepłą wodą przez 20-30 sekund, rozprowadzając dokładnie po wszystkich powierzchniach dłoni i palców;
– w przypadku braku dostępu do bieżącej wody np. w podróży używaj chusteczek nasączonych środkami czystości na bazie alkoholu;
– podczas kichania i kasłania zasłaniaj nos i usta chusteczką higieniczną, a w miarę potrzeby staraj się oczyszczać nos z wydzieliny;
– pamiętaj, aby po zużyciu chusteczki higienicznej wyrzucić ją jak najszybciej do kosza, by nie stanowiła źródła zakażenia;
– unikaj dotykania rękami śluzówek oczu, nosa i ust, ponieważ zwiększasz prawdopodobieństwo przeniesienia zarazków na powierzchnie użytkowe;
– wietrz pomieszczenie w którym przebywasz – nawet 3-4 razy dziennie przez 10 minut;
– jeśli masz objawy grypy (kaszel, ból gardła, ból mięśni, ból głowy, dreszcze, osłabienie, biegunka) najlepiej zostań w domu – unikaj dużych skupisk ludzi, gdyż wirus łatwo przenosi się drogą kropelkową na inne osoby – i jak najszybciej zgłoś się do lekarza.

 Autor: M. Niemiec – Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Żywcu

W dniu 25 maja 2019r. ujsolskie lasy gościły niezwykłych Studentów z Żywieckiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Trzydziestodwuosobowa grupa z Sekcji Przyrodniczo-Ogrodniczej przyjechała do leśnictwa Złatna, aby pod przewodnictwem wspaniałych, młodych leśników odwiedzic 130-letni drzewostan daglezjowy.

Zanim grupa dotarła do Złatnej, nasz przewodnik umożliwił zwiedzanie Sanktuarium Matki Bożej Miłosierdzia KAZIMIERZOWSKIEJ w Rajczy.

Cudowna, słoneczna pogoda pozwoliła seniorom bezpiecznie wędrować po lesie. Pani Iwona i Wojtek (leśnicy naładowani energią i ogromną wiedzą) przekazywali informacje o leśnych ekosystemach, o otaczającej przyrodzie, a przede wszystkim skupili się na lesie daglezjowym.

Po trudach wędrówki leśnej czekała na Studentów miła niespodzianka: ognisko na polu biwakowym Nadleśnictwa – pyszne kiełbaski, chleb i ciasteczka, które upiekła koleżanka Ewa.

Zwiedziliśmy również zabytkową leśniczówkę – jedyny ujsolski obiekt znajdujący się na Szlaku Architektury Drewnianej – przy okazji poznaliśmy ciekawą historię tych terenów.

Od Nadleśnictwa, każdy uczestnik ŻUTW otrzymał przewodnik edukacyjny ” Zielone ścieżki”. Nie da się zrozumieć lasu ani pracy leśnika  nie wybierając się na wędrówkę po lesie. Las trzeba poczuć we wdychanym powietrzu, pełnym zapachu żywicy (zwłaszcza z drzewa daglezjowego), ziół, kwiatów. Las trzeba „dotknąć” – tuląc sie do sosny, brzozy – posłuchać odgłosów licznych stworzeń leśnych i chronić go. Taką wiedzę otrzymaliśmy od młodych leśników – Iwony Kocoń i Wojciecha Mrowca z Nadleśnictwa Ujsoły. Dziękujemy i zachęcamy do odwiedzenia tych wspaniałych terenów.

Autor: Student z sekcji Przyrodniczo-Ogrodniczej ŻUTW

Zapraszamy do obejrzenia reszty zdjęć z wyjazdu w Galerii

„FAŁATÓWKA”

W dniu 11.05.2019r grupa Studentów ŻUTW – sekcja historyczna pod kierownictwem mgr Doroty Firlej zorganizowała wycieczkę do MUZEUM ARTYSTYCZNO-BIOGRAFICZNEGO w Willi Juliana Fałata w Bystrej.

Julian Fałat (1853-1929) jedenz najwybitniejszych polskich artystów przełomu XIX i XX wieku. Dyrektor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Z Bystrą związał się od 1909r. W Willi można zobaczyć dwie wystawy stałe: Julian Fałat – malarz (akwarela) i kolekcjoner oraz Julian Fałat – z paleta przez życie. Na parterze mozna zobaczyc kolekcję zdjęć rodzinnych, dokumentów prywatnych (listy), dyplomy, nagrody, liczne medale. Na piętrze zgromadzono dzieła malarza: pejzaże zimowe, widoki wiejskich kościółków drewnianych i zabytkowej architektury, obrazy o tematyce myśliwskiej, portrety oraz autentyczne meble, grafiki, rzeźby.

Wyjaz był naprawdę udany – zachęcamy do odwiedzenia „FAŁATÓWKI”

Zdjęcia z wyjazdu dostępne w Galerii

Autor: Członek ZUTW

„Witaminy – wiem, co jem!”

 Racjonalne odżywianie polega na regularnym dostarczaniu odpowiednich do wieku, płci, stanu fizjologicznego i aktywności fizycznej ilości energii oraz poszczególnych składników odżywczych w postaci prawidłowo przygotowanych i zestawionych dań  i posiłków, złożonych z różnorodnych produktów (wszystkiego po trochę) i w ilościach wynikających z zapotrzebowania organizmu do jego prawidłowego funkcjonowania.

Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej wraz z 10 zasadami i opisem jest najprostszym, krótkim i zwięzłym sposobem wyrażenia zasad prawidłowego żywienia. Podstawę piramidy zdrowego żywienia stanowi aktywność fizyczna. Zalecana dzienna dawka ruchu to 60 minut dziennie. Warzywa i owoce powinny być ważnym składnikiem codziennej diety. Produkty te stanowią główne źródło witamin (przede wszystkim witaminy C, β-karotenu, folianów),  składników mineralnych, błonnika.

Kolejny istotny składnik naszej diety to produkty zbożowe. Spośród  produktów zbożowych należy jak najczęściej wybierać te pełnoziarniste. Produkty mleczne z kolei są najlepszym źródłem dobrze przyswajalnego wapnia – składnika  niezbędnego do budowy zdrowych kości i zębów. Zalecana do spożycia ilość produktów mlecznych to przynajmniej 3–4 szklanki mleka, które można częściowo zastąpić innymi wartościowymi produktami, takimi jak: jogurt naturalny, kefir, maślanka, ser. W okresie wzrostu i rozwoju młodego organizmu szczególnie ważne jest spożywanie pełnowartościowego białka, którego cennym źródłem są takie produkty białkowe jak: mięso, ryby i jaja. Należy wybierać chude mięso, natomiast ograniczać produkty mięsne przetworzone, których nadmierne spożycie jest niekorzystne dla zdrowia. Nadmierne spożycie tłuszczów zwierzęcych, które zawierają nasycone kwasy tłuszczowe, jest przyczyną wielu chorób, przede wszystkim chorób układu sercowo-naczyniowego i niektórych nowotworów.

Tłuszcze roślinne są z kolei najbogatszym źródłem jedno- i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które chronią przed tymi chorobami. Cukier i słodycze oraz słodkie napoje nie dostarczają niezbędnych składników odżywczych, a ich spożywanie sprzyja powstawaniu nadmiernej masy ciała, ponadto przyczyniają się do rozwoju próchnicy. Nadmierne spożycie soli (NaCl) – z uwagi na zawartość sodu – powoduje niekorzystne skutki dla zdrowia (nadciśnienie, udary, nowotwory) oraz sprzyja rozwojowi otyłości.

Witaminy jako składniki pokarmu są niezbędne do wzrostu i zachowania przy życiu organizmów.

Witamina A jest nam bezwzględnie potrzebna do prawidłowego widzenia. Poza tym, odpowiada za odpowiedni stan kości i skóry, ma również właściwości antynowotworowe. Dobrymi źródłami witaminy A są: pomarańczowe, żółte i czerwone warzywa i owoce, a także masło i jaja.

Witaminy z grupy B odpowiadają za prawidłową prace układu nerwowego, wzrost dzieci, poprawiają przemianę materii i pozytywnie wpływają na koncentrację. Zazwyczaj występują w tych samych grupach produktów spożywczych, takich jak:  kasza jęczmienna i gryczana, mięso, ciemny chleb, migdały, orzechy,  kalafior,  brukselka, brokuły, szpinak, fasola, groch.

Witamina C wzmacnia naszą odporność. Ma ona też korzystny wpływ na układ krwionośny. Duże ilości witaminy C występują w owocach: cytrusach, czarnych porzeczkach i truskawkach. Wśród warzyw, do bogatych źródeł tego składnika należą: kapusta, czerwona papryka i natka pietruszki.

 Większość witaminy D jest wytwarzana w naszej skórze pod wpływem promieni słonecznych. Dobrym jej źródłem jest tran, a także tłuste ryby, jaja i grzyby. Niewielkie jej ilości występują w mleku i serze żółtym. Podstawową funkcją witaminy D w organizmie jest wpływ na prawidłowy rozwój i wytrzymałość kości i zębów.

Witamina E jest zwana witaminą młodości, ponieważ opóźnia procesy starzenia się i wpływa korzystnie na wygląd skóry. Bardzo dobrym jej źródłem jest olej słonecznikowy, otręby, płatki owsiane a z warzyw szpinak.

Witamina K jest niezbędna dla właściwej krzepliwości krwi. Innym korzystnym działaniem tej witaminy w naszym organizmie jest zwalczanie groźnych dla zdrowia bakterii i grzybów. Najlepszymi źródłami witaminy K są: zielone części warzyw: kapusty, sałaty, brukselki i brokułów. Innym dobrym „zielonym” źródłem tego składnika jest zielona herbata.

Opracowanie:

Aleksandra Motz-Jaksoń

Magdalena Niemiec

Sekcja Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Żywcu 

Jubileusz 10-lecia Żywieckiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku

„Żywiecki Uniwersytet Trzeciego Wieku świętuje w tym roku 10-lecie. W klubie „Śrubka” odbyła się uroczysta gala, podczas której było mnóstwo różnego rodzaju wspomnień, z wykładów, ze wspólnych wyjazdów, a także z codziennego życia członków Żywieckiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku. To wspaniała działalność ludzi, którzy pomimo metryki, w swoim sercu cały czas są bardzo młodzi. W trakcie uroczystości osobom, które w ŻUTW są od początku wręczono honorowe indeksy, które służyć będą im w kolejnych latach działalności tej niezwykle potrzebnej, a już zasłużonej dla naszego miasta instytucji. Bardzo dziękuję za pasowanie mnie na Waszego studenta. Od początku, czyli od czasu, kiedy ŻUTW zakładał ks. Kazimierz Rybak, aż po dzień dzisiejszy jestem z Wami, doceniam Waszą pracę i starania, a Wy zawsze mogliście i możecie liczyć na moją pomoc i wsparcie. Życzę kolejnych pięknych jubileuszów – mówi burmistrz Antoni Szlagor”

Źródło: http://www.zywiec.pl/

10-lecie Żywieckiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku

„W Żywcu swoje dziesięciolecie istnienia obchodził Żywiecki Uniwersytet Trzeciego Wieku. Uroczystości z tej okazji odbyły się w klubie Śrubka. Podczas spotkania był czas na wspomnienia, podsumowanie dotychczasowej działalności i podziękowania dla osób, które wspomagają działanie Żywieckiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku liczącego obecnie 142 słuchaczy, w tym 112 kobiet. Uczczono również pamięć tych osób, które uczestniczyły w zajęciach Uniwersytetu Trzeciego Wieku, ale niestety już zmarły. Byli to: Stanisława Niska, Wiesława Hudomel, Stanisława Miodońska, Władysław Gąsiorek, Jerzy Pawluszkiewicz, Adam Kos, Stanisława Marszałek i Władysław Helbin. Na zakończenie wykład „Humor i śmiech w życiu seniora” wygłosiła Henryka Radziejowska.

Żywiecki Uniwersytet Trzeciego Wieku powstał z inicjatywy kilku osób, które chciały wypełnić nadmiar wolnego czasu dla seniorów. Pierwsze spotkanie organizacyjne dla 15 osób odbyło się 28 kwietnia 2008 roku na zaproszenie ówczesnego proboszcza parafii w Żywcu Sporyszu księdza Kazimierza Rybaka w domu parafialnym.

Po przygotowaniach 8 grudnia 2008 roku zainaugurowano pierwszy rok akademicki Żywieckiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, a wzięło w nim udział około 70 osób. Zajęcia odbywały się wtedy w lokalu przy parafii w Żywcu Sporyszu. W drugiej połowie stycznia 2011 roku Uniwersytet przeniósł się do pomieszczeń pobliskiego klubu Śrubka. W Żywieckim Uniwersytecie Trzeciego Wieku odbywają się wykłady między innymi z informatyki, stylu życia, ekologii, świata i podróży, astronomii, zdrowia, religioznawstwa, historii czy przyrody. Nie brak również wykładów warsztatowych z dziedzin historycznej, przyrodniczo-ogrodniczej, artystycznej, medycznej, turystycznej czy kultury. Prowadzone są zajęcia ruchowe z gimnastyki, gimnastyki relaksacyjno-zdrowotnej. Jest sekcja brydża, muzyczna i języka angielskiego. Organizowanych jest także wiele ciekawych wyjazdów po Polsce i zagranicę. Żywiecki Uniwersytet Trzeciego Wieku może pochwalić się między innymi wyróżnieniem za swoją działalność w konkursie województwa śląskiego „Ambasador Srebrnego Pokolenia” w grudniu 2017 roku.

Obecnie zarząd stowarzyszenia ŻUTW tworzą: Krystyna Gasparska (prezes), Irena Wydra (wiceprezes), Halina Targosz (sekretarz), Anna Łasut (skarbnik) oraz Lucyna Ciszek, Bogusława Dziergas i Zofia Szumańska (członkowie). Z kolei skład Komisji Rewizyjnej tworzą: Danuta Wilk, Kazimierz Parasyn i Stanisław Wojtas.”

Autor: Paweł Szczotka

Źródło: www.beskidzka24.pl

Jeden dzień na krakowskim Kazimierzu.

Pomysł naszej koleżanki Zosi Szumańskiej aby słuchaczom Żywieckiego UTW zaproponować całodniowy wyjazd na krakowski Kazimierz był znakomity i chętnych nie trzeba było szukać. Pogoda dopisała, po zimnym poranku (księżyc w nocy był w pełni) wszyscy chętnie ogrzewali się w wiosennym słońcu na placu Bohaterów Getta oczekując na przewodniczkę. Chcę tu opisać moje wrażenia z tej całodniowej wycieczki jako siedem przystanków na swoistej trasie pamięci.

7 dolegliwości na które lekiem jest jedzenie

Bardzo często słyszymy, że jedzenie szkodzi: figurze, zdrowiu, samopoczuciu. Ale oczywiście nie dotyczy to każdego typu pożywienia. Istnieją dolegliwości, na które idealnym lekiem nie jest kolejna tabletka, ale kilka kęsów właściwego posiłku.

1. Zły nastrój: słodkie ziemniaki
Gdy jesteś w tak zwanym psychicznym dołku, masz nieodpartą chęć sięgnięcia po ciastka, cukierki lub inne słodycze, spróbuj się przełamać i zamiast nich przygotuj sobie słodkie ziemniaki. Brzmi nieco abstrakcyjnie? Być może nie wiesz, że są one jednym z najlepszych źródeł węglowodanów, które powodują, że poziom serotoniny, zwanej hormonem szczęścia, wzrasta w organizmie już w ciągu kilku minut po ich zjedzeniu. A dzięki błonnikowi zawartemu w słodkich ziemniakach, węglowodany nie zachowają się tak, jak w przypadku słodyczy, kiedy poziom cukru (a więc i „szczęścia”) we krwi gwałtownie wzrasta, ale równie szybko opada, pozostawiając po sobie ogromną ochotę na zjedzenie kolejnych słodkich przekąsek. Słodkie ziemniaki spowodują, że kiedy już odzyskasz nastrój, nie odkryjesz nagle, że w pasie przybyło ci kilka centymetrów. A stanie się tak na pewno, jeśli na poprawę humoru będziesz stosować czekoladę, masło orzechowe lub inne słodkości.

2. Nie możesz spać: hummus
Głównym składnikiem hummusu, czyli pasty niezwykle popularnej w kuchni żydowskiej i arabskiej, jest ciecierzyca. Zawiera ona spore ilości białka, minerałów (fosfor, potas, żelazo) i witamin (zwłaszcza z grupy B). Ale oprócz tego zawiera także tryptofan – aminokwas, który bierze udział w syntezie melatoniny. Hormon ten odpowiada m.in. za spokojny sen, ułatwia zasypianie, a także poprawia nastrój, stymuluje odczuwanie głodu i podwyższa poziom wytrzymałości na ból. Tak więc kilka łyżeczek hummusu wieczorem (można go jeść np. z warzywami) ułatwi zaśnięcie i sprawi, że spokojnie prześpimy całą noc.

WRÓŻBY I ZABAWY ANDRZEJKOWE

       26 listopada  2013 r. sekcja kulturalna działająca przy Żywieckim Uniwersytecie 3 Wieku zorganizowała dla dzieci grupy „O” Szkoły Podstawowej Nr 3 w Żywcu „Dzień Andrzejkowych wróżb i zabaw”. Wchodzące do biblioteki dzieci zostały powitane nie tylko przez kolorowe książki, ale ku ich zdziwieniu przez Szeherezadę, wróżkę, czarnoksiężnika i wesołego kominiarza, który przynosił szczęście nie tylko po chwyceniu się za guzik. Kominiarz zaskoczonym dzieciom rozdał czarodziejskie okulary wprowadzając je w nastrój pełen magii i ciekawych zabaw.

Zdjęcia z tej imprezy są na tej stronie w zakładce Galeria zdjęć/ Andrzejki 2013

Jeżeli można gdzieś w Beskidach spotkać nie skażone piętnem cywilizacji piękno przyrody, to znajdziesz je właśnie w dolinie rzeczki Nickuliny. Nickulina to uroczy przysiółek Rajczy, położona między stokami Suchej Góry aż do Kiczory. Zdjęcia z tej imprezy są na tej stronie w zakładce Galeria zdjęć/ Kolorowa Nickulina 2013

Ciągnie się na długości 3,5 km wzdłuż potoku. Nazwa przysiółka wywodzi się od łowów. Zwierzyny było wtedy dużo,  myśliwi polowali i „nic nie ukuli” (nie upolowali) – stąd Nickulina. Poza piękną doliną zamieszkałe są też polany: Basiówka, Gruszkowa, Kowalówka, Cycońki  i Madejczyki.

Po raz drugi członkowie Żywieckiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku zorganizowali w dniach 11-12 października 2013 roku wyjazd naukowo-integracyjny. Szkolne Schronisko Młodzieżowe to nie tylko baza noclegowa, ale przede wszystkim świetnie zorganizowany Ośrodek Edukacji Ekologicznej.

Powoli kończy się długa zima, nadchodzi wreszcie wiosna, a wraz z nią radosne święta, Święta Wielkiej Nocy. Tradycje związane z nimi są bardzo różne, o czym przekonałam się przeprowadzając wśród moich znajomych małą sondę. Tradycje chrześcijańskie mieszają się z tradycjami pogańskimi, a wpływ mediów, brak czasu, pośpiech, przemieszczanie się miedzy regionami, wszystko to powoduje, że tradycje się mieszają i upodobniają do siebie.

Po uroczystej inauguracji i ciekawym wykładzie p. Wacława Zyzaka pt. „Rozwój zrównoważony, a ochrona środowiska” nadszedł czas na wyjazd dydaktyczno-integracyjny do Ośrodka Edukacji Ekologicznej w Rajczy-Nickulinie.

Przed południem zakwaterowaliśmy się w dowolnie wybranych przez nas pokojach. Potem pani Asia (pracownik ośrodka i przewodnik beskidzki) poprowadziła nas na dydaktyczny spacer.